Tak, to może być powodem do niepokoju. Zgodnie z przyjętymi normami indeks masy ciała poniżej 18,5 (niektóre źródła podają nawet poniżej 19) u osoby dorosłej wskazuje na niedowagę — inaczej zbyt małą masę ciała w stosunku do wzrostu i innych parametrów. Niedowaga wcale nie jest lepsza niż nadwaga. Wręcz przeciwnie! Przy bardzo niskim BMI ryzyko dla zdrowia i życia jest nawet większe, niż przy wysokim.
Czy trzeba od razu iść do lekarza?
Jeśli twój wynik jest na granicy (18,5-19), być może należysz do grupy osób, których indeks masy ciała jest niski z naturalnych powodów: predyspozycji genetycznych, wysokiego metabolizmu lub aktywnego trybu życia. Jak to sprawdzić? Możesz przyjrzeć się innym wskaźnikom, takim jak FM oraz FFM. Określają one proporcje tkanki tłuszczowej i tkanek beztłuszczowych w ciele. Taki pomiar oferują dietetycy. Czasem też kluby fitness są wyposażone w specjalistyczną wagę i oferują usługę analizy składu ciała.
Z pomocą przychodzi także samoobserwacja. Jeśli często zdarza ci się zmęczenie lub osłabienie, wypadają ci włosy, brakuje energii, marzniesz lub łatwo się irytujesz — jest to alarmujące. Pora przyjrzeć się swojemu zdrowiu i diecie.
Skąd się bierze niedowaga?
Ten problem dotyczy około 2% Polaków. Jego bezpośrednią przyczyną jest dostarczanie zbyt małej ilości kalorii i składników odżywczych w stosunku do zapotrzebowania. Często powodem są zaburzenia zdrowia psychicznego: depresja, zaburzenia lękowe, nerwica, a nawet długotrwały stres mogą przyczynić się do niewłaściwego odżywiania. Inne przyczyny to rozmaite problemy układu trawiennego. Alergie pokarmowe, choroby i stany zapalne jelit dają objawy, które lekceważymy albo uważamy je za zbyt wstydliwe, by iść z nimi do lekarza. Tymczasem przyjmowanie jedzenia, na które mamy alergię utrudnia wchłanianie składników pokarmowych. To może powodować utratę wagi nawet kiedy jesz 4-5 posiłków dziennie.
Co zrobić z niskim BMI?
Jak już wiesz, niedowaga może mieć związek z poważnymi chorobami. Dlatego najlepiej poradzić się lekarza, który na podstawie wywiadu określi prawdopodobną przyczynę i zaleci dalsze, właściwe działania. Zapewne na początek będą to podstawowe badania, które warto regularnie wykonywać nawet przy dobrym samopoczuciu: morfologia, poziom glukozy we krwi i analiza moczu. Lekarz może też zalecić sprawdzenie hormonów tarczycy lub enzymów wątrobowych. Wszystko zależy od tego, jakie objawy ci dokuczają.
Dlaczego niedowaga jest w ogóle problemem?
Do codziennego funkcjonowania potrzebujemy energii, którą zdobywamy dzięki posiłkom zaspokajającym nasze zapotrzebowanie kaloryczne. Najwięcej energii zużywa mózg, więc osoby z niedowagą mają problemy z koncentracją i przyswajaniem wiadomości. Osłabiona jest też zdolność analitycznego i kreatywnego myślenia. Nasz mózg koncentruje się jedynie na tym, żeby ograniczać zużycie energii i szukać pożywienia. Z czasem osobom z niedowagą coraz trudniej jest podjąć jakikolwiek wysiłek, nawet jeśli lubią być aktywne. Do problemów z koncentracją dochodzi zły lub apatyczny nastrój, może pojawić się anemia. Z powodu braku witaminy D kości stają się bardziej łamliwe, a z powodu braku witaminy A pogarsza się wzrok…. Im dłużej trwa niedowaga, im jest większa, tym bardziej wydłuża się lista złych konsekwencji.
Zanik tkanki tłuszczowej to bardzo zły objaw
To stwierdzenie może ci się wydawać dziwne, bo tkanka tłuszczowa często jest przedstawiana jako zły charakter. Tymczasem pełni ona wiele ważnych zadań! Jest rezerwuarem energii, ale też pomaga zachować równowagę hormonalną. Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego i układu krążenia, pomaga w regulacji apetytu. Jej prawidłowa ilość może nas ochronić przed cukrzycą. Pojawiają się głosy, że właściwie można uznać tkankę tłuszczową za osobny organ. Nauka odkrywa coraz więcej procesów istotnych dla zdrowia i dobrego samopoczucia, które zachodzą właśnie dzięki tej przez wielu znienawidzonej warstwie tłuszczu.
Jak leczyć niedowagę?
Przebieg leczenia zależy od przyczyny. Najistotniejszą rolę będzie odgrywać odpowiednia, zbilansowana dieta. Trzeba spożywać 4-5 różnorodnych posiłków dziennie. Jeśli brakuje ci czasu na jedzenie, zadbaj o przekąski między posiłkami, dostarczające ci węglowodanów i białka. Dobrym rozwiązaniem są też smoothie i koktajle warzywno-owocowe. W razie wykrycia alergii trzeba ułożyć dietę wykluczającą składniki, których nie tolerujesz. Warto zrobić to z pomocą dietetyka, aby nie ryzykować niedoborów.
W podnoszeniu masy ciała pomogą też ćwiczenia. Tkanka mięśniowa jest cięższa niż tłuszczowa, więc zwiększenie jej ilości podniesie twoją wagę. W treningach najważniejsza jest regularność i dopasowanie do twoich możliwości. Zbyt intensywne ćwiczenia przyniosą efekt odwrotny do zamierzonego. Zacznij od krótkich, prostych treningów co drugi lub trzeci dzień i stopniowo zwiększaj ich intensywność. Postaraj się też wysypiać i pić odpowiednią ilość wody.
Czasem w walce z niedowagą konieczna jest pomoc psychoterapeuty lub psychiatry. Psychiatra cię wysłucha, postawi diagnozę i jeśli uzna to za konieczne, zaproponuje ci leki. Psychoterapeuta natomiast pomoże w zmianie szkodliwych dla ciebie nawyków i sposobu myślenia.